Tại sao chu kỳ này lại khó khăn đến vậy?

Tác giả: Nhà đầu tư DeFi Người dịch: Shan Ouba, Jinse Finance

Không ngoa khi nói rằng năm 2025 là một năm tàn khốc đối với hầu hết các chuyên gia tiền điện tử.

Bản thân tôi cũng không lường trước được sự sụp đổ thị trường tàn khốc như vậy vào cuối năm. Nhưng với tư cách là nhà giao dịch và nhà đầu tư, trách nhiệm của chúng ta là phải thích ứng với thị trường luôn thay đổi.

Không hành động hoặc từ chối chấp nhận thực tế không bao giờ là một chiến lược khả thi. Tôi muốn chia sẻ một vài suy nghĩ: tại sao chu kỳ này lại khó nắm bắt đến vậy, và triển vọng của tôi về tương lai.

I. Sự bùng nổ về số lượng dự án và token

Năm 2017, chỉ có vài trăm dự án trên thị trường tiền điện tử. Đến năm 2021, con số này đã tăng gấp mười lần lên vài nghìn.

Và đến năm 2025, nhờ các nền tảng phát hành token không rào cản như Pump Fun, số lượng token trên thị trường đã tăng vọt lên hàng triệu.

Khi một số lượng lớn các nhóm dự án đổ xô cạnh tranh để thu hút sự chú ý của thị trường, tính thanh khoản chắc chắn bị phân tán quá mức trên một số lượng lớn token, dẫn đến sự pha loãng nghiêm trọng của quỹ. Đồng thời, bản chất mang tính săn mồi của các mô hình kinh tế token ngày càng trở nên nổi bật.

Mặc dù tiện ích tổng thể của token đã được cải thiện trong chu kỳ này, đây là một sự cải thiện đáng khen ngợi, nhưng hầu hết các token mới phát hành trong vài năm qua đều theo xu hướng "nguồn cung lưu hành thấp + định giá pha loãng hoàn toàn cao". Lượng cung lưu hành thấp + định giá pha loãng hoàn toàn cao đề cập đến một token có lượng cung lưu hành cực kỳ thấp (thường không quá 10%) khi phát hành, nhưng định giá pha loãng hoàn toàn rất cao. Lượng cung lưu hành thấp tạo ra sự khan hiếm một cách giả tạo, làm giảm áp lực bán trong giai đoạn đầu của TGE, do đó đẩy giá lên. Tuy nhiên, một khi cơn sốt mở khóa token đến, một lượng lớn nguồn cung mới đổ vào thị trường chắc chắn sẽ khiến giá sụp đổ, dẫn đến thua lỗ lớn cho các nhà đầu tư ban đầu. Trong nhiều năm, hầu như mọi token mới phát hành đều chịu chung số phận này.

II. Hệ thống điểm số thổi phồng dữ liệu một cách giả tạo, tạo ra ấn tượng sai lầm về sự phù hợp giữa sản phẩm và thị trường.

Tỷ suất lợi nhuận đầu tư trung bình cho các token mới được niêm yết trên Binance năm nay chỉ là 0,25 lần.

Nguồn dữ liệu: cryptorank.io

Trên sàn giao dịch Bybit, con số này thậm chí còn thấp hơn, chỉ ở mức 0,11 lần.

Điều này có nghĩa là các token mới được niêm yết trên các sàn giao dịch tập trung hàng đầu này trong năm qua đã chứng kiến ​​mức giảm trung bình từ 75% đến 89%! Rõ ràng, một lý do cho hiện tượng này là sự thất bại của các dự án khởi nghiệp rất phổ biến. Tuy nhiên, tôi tin chắc rằng lý do cốt lõi dẫn đến hiệu suất kém cỏi của các token này trong giai đoạn ra mắt ban đầu nằm ở sự phổ biến của các hệ thống tính điểm. Nhiều dự án chưa phát hành token và thiếu sản phẩm chất lượng đã tạo ra nhu cầu giả tạo thông qua các hệ thống tính điểm để phát hành token với mức định giá cao sau khi pha loãng hoàn toàn. Muốn thu hút một lượng lớn người dùng khai thác và tăng TVL trong ngắn hạn? Hãy giới thiệu hệ thống tính điểm. Muốn tạm thời chiếm vị trí hàng đầu trong cộng đồng tiền điện tử? Hãy khởi động chiến dịch liên quan đến Kaito. Tất nhiên, tôi không hoàn toàn phản đối điểm hoặc các chiến dịch. Nếu được sử dụng đúng cách, chúng có thể là những công cụ tăng trưởng tuyệt vời – ví dụ, dự án Hyperliquid đã xây dựng thành công một cộng đồng người dùng lớn thông qua hệ thống tính điểm. Vấn đề là nhiều dự án thậm chí chưa ra mắt sản phẩm – PMF – cũng đang tận dụng hệ thống điểm để cố tình phóng đại tổng giá trị bị khóa và khối lượng giao dịch, chỉ để bán với giá cao khi token được niêm yết. Trước khi token được phát hành, những dự án thiếu giá trị thực sự này "thành công trong việc thu hút sự chú ý" chỉ thông qua hệ thống điểm, nhưng thực tế chúng chưa giải quyết được bất kỳ nhu cầu thực sự nào. Sau khi token được niêm yết, người dùng khai thác sẽ rút tiền ồ ạt, hầu hết mọi người sẽ ngừng sử dụng sản phẩm của dự án, và giá token sẽ giảm mạnh và dần trở nên vô giá trị. Chiến thuật này liên tục lừa đảo các nhà đầu tư nhỏ lẻ, cuối cùng khiến họ hoàn toàn mất hứng thú với các token mới phát hành - điều này hoàn toàn dễ hiểu. Tệ hơn nữa, sự sụp đổ của FTX và Terra Luna vào năm 2022 đã khiến nhiều người mất niềm tin vào ngành công nghiệp tiền điện tử.

III. Sự chú ý của thị trường chuyển từ tiền điện tử sang trí tuệ nhân tạo

Mỗi thị trường tăng giá đều có một lĩnh vực bong bóng riêng.

Năm 2025, bong bóng đó là trí tuệ nhân tạo—cũng giống như tiền điện tử vào năm 2021. Vốn từ mọi phía đang đổ vào các công ty AI với mức định giá quá cao, chỉ để cưỡi trên làn sóng lạc quan toàn cầu này.

Năm 2017 và 2021, mọi người đều tin rằng tiền điện tử sẽ cách mạng hóa thế giới. Năm 2025, mọi người đều tin rằng trí tuệ nhân tạo sẽ viết lại tương lai của nhân loại.

Theo quan điểm của tôi, cả hai ngành công nghiệp này đều có tiềm năng thay đổi thế giới.

Nhưng hiện tại, tác động trực tiếp nhất đến chúng ta là nhiều tổ chức đầu tư lớn đã mất hứng thú với thị trường tiền điện tử và chuyển sự chú ý sang lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Để hiểu rõ mức độ phóng đại của bong bóng AI hiện tại, trong quý đầu tiên năm 2025, 57,9% vốn đầu tư mạo hiểm đã chảy vào các công ty AI. Trong khi đó, vốn đầu tư mạo hiểm chảy vào các công ty blockchain đã giảm đáng kể trong những năm gần đây. Khi vốn chuyển từ thị trường tiền điện tử sang AI, các altcoin đã mất đi phần bù đầu cơ mà chúng có được trong thị trường tăng giá năm 2021. Tôi không chắc ngành công nghiệp tiền điện tử có thể trở lại tâm điểm chú ý và thu hút các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân như thế nào. Nhưng rõ ràng là sự thống trị của AI đã tác động tiêu cực đến giá tiền điện tử. Theo tôi, chính sự kết hợp của ba yếu tố này đã khiến chu kỳ thị trường này trở nên đặc biệt khó khăn. Tiếp theo, tôi muốn nói về quan điểm của mình về xu hướng thị trường trong vài năm tới, ít nhất là hướng mà tôi hy vọng ngành công nghiệp này sẽ phát triển. Hướng đi phía trước: Thật không may, hầu hết các altcoin đều giảm ít nhất 50%-70% trong năm 2025. Tuy nhiên, nếu ai đó hỏi tôi bây giờ, "Liệu tiền điện tử đã chết?", câu trả lời của tôi vẫn là hoàn toàn không. Stablecoin và thị trường dự đoán là hai ví dụ điển hình; chúng đã tích hợp thành công vào thị trường chính thống. Hơn nữa, các cơ quan quản lý hiện nay chào đón ngành công nghiệp tiền điện tử hơn bao giờ hết. Trong các lĩnh vực tiền điện tử thành công như stablecoin, các dự án đạt được sự phù hợp giữa sản phẩm và thị trường, đồng thời tạo ra doanh thu đáng kể, có khả năng sẽ chứng kiến ​​sự gia tăng đáng kể về giá trị trong những năm tới. Tuy nhiên, đồng thời, tôi tin rằng sự sụp đổ thị trường mà chúng ta đã trải qua trong vài tháng qua, ở một mức độ nào đó, là không thể tránh khỏi. Mặc dù thực tế có một số dự án chất lượng cao với đội ngũ mạnh mẽ trên thị trường tiền điện tử, nhưng vẫn còn rất nhiều "dự án ảo" với định giá hàng tỷ đô la, nhưng lại thiếu cả doanh thu lẫn sự phù hợp giữa sản phẩm và thị trường. Điều mà ngành công nghiệp tiền điện tử thực sự cần ngay lúc này là nhiều sản phẩm giải quyết được các vấn đề thực tế cho người dân bình thường (không chỉ những người am hiểu về tiền điện tử). Quan trọng nhất, những sản phẩm này phải tạo ra doanh thu ổn định và được thiết kế với mô hình kinh tế token bền vững, thực sự mang lại lợi ích cho người nắm giữ token. Chỉ khi đó, token tiền điện tử mới trở thành mục tiêu đầu tư hấp dẫn trở lại. Trong vài năm qua, mô hình kinh doanh của hầu hết các dApp về cơ bản là "bán token của chính họ". Nhưng hiện nay, lợi nhuận đầu cơ đã giảm dần, và dòng vốn đổ vào ngành công nghiệp tiền điện tử ngày càng khan hiếm. Tôi tin rằng thị trường sẽ dần trở lại với những yếu tố cơ bản. Bạn có thể nghĩ rằng tầm nhìn này nghe có vẻ quá lý tưởng và không thể đạt được. Nhưng chính một sự sụp đổ như thế này có thể khiến nhiều sản phẩm dựa vào việc bán token thất bại, dẫn đến sự sụp đổ của các dự án không có sản phẩm hoặc sự phù hợp với thị trường, từ đó hoàn thành việc tái cấu trúc ngành. Trong khi đó, các dự án đã đạt được lợi nhuận có tỷ lệ sống sót cao hơn nhiều – xét cho cùng, doanh thu của họ đủ để trang trải một phần đáng kể (hoặc thậm chí toàn bộ) chi phí phát triển. Logic rất đơn giản: một dự án thành công trước hết phải là một doanh nghiệp có lợi nhuận. Nếu không, tôi sẽ không bao giờ coi token của nó là một khoản đầu tư dài hạn. Tất nhiên, luôn có những ngoại lệ. Ví dụ, các đồng tiền điện tử bảo mật, mặc dù thiếu một mô hình kinh tế vững chắc và bền vững, gần đây đã hoạt động đặc biệt tốt. Đặt cược vào những câu chuyện đang thịnh hành hiện nay (như khái niệm bảo mật hiện tại) có thể mang lại lợi nhuận đáng kể, ngay cả khi bỏ qua các yếu tố cơ bản. Nhưng hãy nhớ rằng, hầu hết các câu chuyện chỉ có vòng đời vài tháng là cùng. Do đó, nếu bạn chọn tham gia vào các giao dịch như vậy, hãy cẩn thận để không trở thành người nắm giữ lỗ sau khi cơn sốt lắng xuống. Thật không may, 99% các dự án tiền điện tử sẽ không thể thích nghi với môi trường thị trường mới và cuối cùng sẽ biến mất. Đây là lý do tại sao các quyết định đầu tư hiện nay đòi hỏi sự lựa chọn cẩn thận hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, tôi tin chắc rằng vẫn sẽ có rất nhiều cơ hội cho những người chưa rời bỏ thị trường. Câu hỏi không phải là liệu sự hồi sinh của tiền điện tử có xảy ra hay không, mà là khi nào.