Biến động OKX tái diễn, việc tuân thủ tiền điện tử cần được chú ý

1. Toàn bộ câu chuyện về sự cố OKX

Gần đây, sự cố tuân thủ OKX đã trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội. Vào ngày 4 tháng 7, người dùng OKX Wade @weideyyds đã đăng một bài viết dài trên X, "Về việc Sàn giao dịch OKX cố tình đóng băng tiền trong tài khoản người dùng và thu thập thông tin riêng tư của người dùng vượt quá quy định". Bài viết nêu rằng từ giữa tháng 6, OKX đã yêu cầu anh ta gửi thêm thông tin về nguồn tiền và gửi dòng tiền lương. Sau khi xác thực thông tin nguồn tiền không thành công, OKX đã đóng băng tài khoản của người dùng và yêu cầu anh ta cung cấp kinh nghiệm làm việc trong 10 năm qua, hồ sơ làm việc trong 5 năm qua, bao gồm tên người sử dụng lao động, chức danh công việc và bản chất công việc, cũng như các quốc gia và khu vực nơi anh ta đã sống trong 5 năm qua. Người dùng đã gửi đi gửi lại các chứng chỉ có liên quan theo yêu cầu, nhưng đơn đăng ký có liên quan đã bị từ chối. Sau khi tham khảo dịch vụ khách hàng, vẫn không có kết quả. Người dùng tin rằng nền tảng này đã cố tình đóng băng tài khoản.  

Bài viết được lan truyền rộng rãi trên X, nhận được sự đồng cảm của nhiều người dùng. Nhiều người dùng cho biết họ đã từng trải qua những điều tương tự trên OKX. Số lượt xem bài đăng gốc tăng vọt, vượt quá 1 triệu trong 24 giờ. Do phản hồi quá lớn, OKX đã ngay lập tức can thiệp và các bình luận trên tài khoản chính thức sẽ được đẩy nhanh để theo dõi và xác minh, đồng thời nhanh chóng giải quyết vấn đề tài khoản của người dùng, nhưng vẫn không xoa dịu được cảm xúc của những người dùng khác. Ngày 5 tháng 7, sau một đêm lên men, CEO của OKX Star (Từ Minh Hưng) đã đích thân tham gia vào quan hệ công chúng, trích dẫn dòng tweet này và giải thích, chuyển chủ đề từ "OKX chặn tài khoản độc hại" sang "kiểm soát rủi ro tuân thủ", sử dụng khái niệm "kết quả dương tính giả" (hệ thống đánh giá sai người dùng bình thường là người dùng rủi ro) để giải thích lý do tại sao nền tảng thu thập thông tin bổ sung từ nhiều người dùng và giới thiệu nhóm tuân thủ của OKX và các công việc liên quan.

Cho đến nay, cuộc thảo luận về cơn bão tuân thủ của OKX vẫn đang tiếp diễn.

2. Con đường tuân thủ của CEX còn dài 

OKX không phải là sàn giao dịch tập trung đầu tiên vướng vào tranh chấp tuân thủ. Ví dụ, vào tháng 9 năm 2024, một người dùng Binance đã tuyên bố trên một nền tảng mạng xã hội rằng Binance đã hạn chế tài khoản của anh ta vì anh ta sử dụng tài sản tiền điện tử làm nguồn thu nhập duy nhất của mình và yêu cầu người dùng cung cấp bằng chứng về thu nhập hàng năm và thanh toán thuế, điều này cũng gây ra những cuộc thảo luận gay gắt.

Binance được thành lập vào năm 2017 và phát triển nhanh chóng trong những ngày đầu khi thị trường tiền điện tử vẫn chưa được quản lý chặt chẽ. Trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến năm 2020, Binance không có trụ sở chính hoặc khu vực pháp lý được đăng ký rõ ràng. Chiến lược của họ là đạt được sự tăng trưởng nhanh chóng thông qua "các văn phòng phi tập trung" và "giữ khoảng cách với các quy định". Theo một nghĩa nào đó, Binance thực sự là một mạng lưới giao dịch siêu lớn được hình thành trong một khoảng trống về quy định, với lượng người dùng và khối lượng giao dịch vượt xa các tổ chức tài chính tuân thủ truyền thống. Tuy nhiên, bắt đầu từ năm 2021, khi sự chú ý toàn cầu đối với việc quản lý tài sản tiền điện tử ngày càng tăng, Binance đã dần trở thành tâm điểm của các cơ quan quản lý ở nhiều quốc gia. Vào giữa năm 2021, Cơ quan quản lý tài chính (FCA) của Vương quốc Anh đã cấm rõ ràng Binance Markets Limited tiến hành bất kỳ hoạt động nào được quản lý tại Vương quốc Anh. Sau đó, các cơ quan quản lý ở nhiều quốc gia, bao gồm Cơ quan dịch vụ tài chính (FSA) của Nhật Bản, Cơ quan giám sát tài chính liên bang (BaFin) của Đức và Ủy ban giám sát chứng khoán Ý (CONSOB), cũng đã đưa ra cảnh báo hoặc áp đặt các hạn chế. Các hành động quản lý như vậy không chỉ hạn chế các kênh tiền tệ fiat của Binance mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thanh toán và quyết toán của công ty trong hệ thống tài chính truyền thống. Đối mặt với áp lực quản lý cao, Binance đã dần chuyển mình thành một tổ chức quốc tế hướng đến tuân thủ kể từ năm 2022 và đã liên tiếp nhận được giấy phép nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASP) hoặc giấy phép tương đương tại Pháp, Tây Ban Nha, Ý, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Kazakhstan và những nơi khác, cố gắng thiết lập một cấu trúc kinh doanh hợp pháp toàn cầu thông qua mô hình "tách ra theo khu vực + tuân thủ cục bộ". Vào cuối năm 2023, khi Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đệ đơn kiện hình sự chống lại Binance và đạt được thỏa thuận giải quyết khoản tiền phạt 4,3 tỷ đô la, người sáng lập Zhao Changpeng đã tuyên bố từ chức CEO và được thay thế bởi Richard Teng, cựu giám đốc Mạng lưới thực thi pháp luật hình sự của Bộ Tài chính Hoa Kỳ (FinCEN). Sự thay đổi nhân sự này nhìn chung được coi là một bước đi quan trọng để Binance thể hiện thiện chí với quy định và đẩy nhanh việc tuân thủ.

Ngược lại, quá trình quốc tế hóa và chuyển đổi tuân thủ của OKX bắt đầu muộn hơn đáng kể. OKX đã tách khỏi OKCoin vào năm 2017. Trong những ngày đầu, công ty chủ yếu khai thác thị trường Trung Quốc đại lục và Đông Á, sau đó chuyển trụ sở chính sang Malta để cố gắng tiếp cận khuôn khổ tuân thủ tại địa phương. Trong một thời gian dài, OKX vẫn chưa có được giấy phép ở các quốc gia chính thống ở châu Âu và châu Mỹ và cơ sở người dùng của công ty vẫn chủ yếu ở châu Á và các thị trường mới nổi. Trong những năm gần đây, OKX đã triển khai chiến lược quốc tế hóa, nộp đơn xin và nhận được một số chứng nhận tuân thủ tại Dubai, Singapore, Bahamas và các nơi khác, trở thành một trong những đơn vị nộp đơn xin cấp giấy phép nền tảng giao dịch tài sản ảo tại Hồng Kông vào năm 2023, nhưng tốc độ và phạm vi thúc đẩy tuân thủ chung vẫn còn hơi bảo thủ so với Binance. Về quản lý người dùng và kiểm soát rủi ro, OKX đã bắt đầu tăng cường các quy trình KYC và AML trong hai năm qua. Các tài liệu chính thức của công ty cho thấy KYC của công ty được chia thành ba cấp độ: bằng chứng danh tính ràng buộc, xác minh địa chỉ và nhận dạng khuôn mặt là các yếu tố tuân thủ cơ bản. Đồng thời, OKX đã kết nối với các cơ quan giám sát trên chuỗi như Chainalysis trong các chính sách chống rửa tiền và có hệ thống kiểm soát rủi ro hành vi giao dịch.

Tuy nhiên, OKX vẫn có vùng xám "hoạt động không đăng ký" tại một số thị trường. Lấy Hàn Quốc làm ví dụ, Cơ quan Tình báo Tài chính Hàn Quốc đã cáo buộc OKX cung cấp dịch vụ cho cư dân Hàn Quốc mà không được phép vào năm 2024, vi phạm Đạo luật Thông tin Giao dịch Tài chính Cụ thể. Những tình huống tương tự cũng được phản ánh ở Nhật Bản, Hoa Kỳ và các khu vực khác. Vào đầu năm 2025, công ty con Seychelles của OKX đã đạt được thỏa thuận với Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, thừa nhận rằng họ đã cung cấp dịch vụ chuyển tiền cho người dùng Hoa Kỳ mà không được phép và nộp phạt 84 triệu đô la, từ bỏ khoảng 421 triệu đô la thu nhập liên quan. Mặc dù không có trách nhiệm cụ thể nào đối với nhân viên hoặc khách hàng và không có cáo buộc hình sự nào được đưa ra, nhưng sự cố này cũng thúc đẩy việc điều chỉnh công tác tuân thủ của OKX. Để ứng phó với những lo ngại về quy định, OKX đã thông báo rằng họ sẽ tăng cường đáng kể hệ thống KYC, xếp hạng rủi ro khách hàng (CRR) và chống rửa tiền (AML), đồng thời tuyên bố rằng họ đã thành lập một nhóm điều tra và tuân thủ trên chuỗi gồm hơn 150 người. Tại thời điểm này, hành trình tuân thủ của OKX cũng đã bước vào một giai đoạn mới.

3. Tuân thủ có phải là ngõ cụt đối với CEX không?

Khi tài sản tiền điện tử tiếp tục phát triển, việc tuân thủ là xu hướng tất yếu. Vào ngày 7 tháng 7, Xu Mingxing một lần nữa tuyên bố rằng OKX đang cải thiện công nghệ của mình để giảm sự can thiệp của các kết quả dương tính giả đối với người dùng, chỉ ra rằng chỉ có khoảng 1% người dùng sẽ nhận được các yêu cầu về nguồn tiền hoặc thông tin công việc và nơi cư trú trong những năm qua. 99% người dùng sẽ không bị làm phiền theo bất kỳ cách nào và liệt kê các lý do chính gây ra các kết quả dương tính giả. Ông cũng nhấn mạnh rằng các yêu cầu cụ thể chỉ để làm rõ sự thật, đảm bảo rằng nền tảng không bị lạm dụng và tính bảo mật của tài sản và tài khoản của người dùng sẽ không bị ảnh hưởng theo bất kỳ cách nào, chứ đừng nói đến việc ngăn chặn người dùng rút tiền. Mặc dù Xu Mingxing đã gửi 7 tweet chỉ trong ba ngày, nhưng ông vẫn không thể xoa dịu sự tức giận của công chúng.

Nói một cách đơn giản về sự tuân thủ, bất kỳ CEX nào cũng cần phải hợp tác với sự giám sát. Đây là yêu cầu chung của luật pháp ở nhiều quốc gia và bản thân nó không sai. Điều thực sự khiến OKX trở thành mục tiêu chỉ trích của công chúng là cuộc khủng hoảng niềm tin vào CEX do sự tuân thủ gây ra. Ngay từ lần phơi bày đầu tiên, OKX đã bị nghi ngờ đóng băng tài khoản một cách ác ý. Sau đó, nhiều người đã vạch trần việc OKX bị thanh lý cưỡng bức, độ sâu hợp đồng không đủ, plug-in độc hại và các vấn đề khác. Những vụ bê bối "phổ biến" này của sàn giao dịch đã bùng nổ cùng một lúc. Ngoài ra, một số Kols bắt đầu "đào lại các tài khoản cũ" và xem xét lại những tin tức cũ của OKX, bao gồm cả sự cố vào năm 2020 rằng tất cả tài sản của người dùng đều bị hạn chế rút tiền trong một tháng. OKX ít nhiều đã rơi vào cuộc khủng hoảng niềm tin. Nhiều người dùng thậm chí còn chuẩn bị rút khỏi OKX và chuyển sang CEX khác hoặc thậm chí là DEX do lo ngại về tính bảo mật của tài sản của họ, nhưng thấy rằng OKX không thể hủy tài khoản của họ. Tình huống "không có lối thoát" này càng làm bùng nổ cảm xúc của người dùng.

Về lý do tại sao OKX lại khẩn trương và quyết liệt trong các biện pháp tuân thủ, một số Kols suy đoán rằng lý do chính có thể là OKX đang có kế hoạch niêm yết trên thị trường chứng khoán Hoa Kỳ. Trước đây, OKX đã nhiều lần phát đi tín hiệu rằng họ sẽ huy động vốn công khai và cũng đã có những sắp xếp cho việc này trong nhiều năm, từ việc mua Shell Cloud Chain tại cổ phiếu Hồng Kông nhiều năm trước cho đến việc giảm quyền lực của $OKB và thúc đẩy tuân thủ kinh doanh tại thời điểm quan trọng của cuộc chiến ví. OKX có thực sự trở nên bảo thủ để niêm yết không? Tất nhiên, là một sàn giao dịch nổi tiếng thế giới, OKX có nền tảng cơ bản rất sáng sủa và có thể đạt được định giá rất cao. Nếu sử dụng đánh giá của SEC để làm rõ các tranh chấp trong quá khứ và thành công trong việc niêm yết để có được tấm vé vào vòng tròn tài chính chính thống, có thể nói rằng sẽ có trăm lợi mà không có hại. Nhưng chi phí trực tiếp tương ứng là phải trả chi phí cao và thực hiện các điều chỉnh tuân thủ dựa trên khuôn khổ quản lý chặt chẽ.

Theo góc độ khác, một phần quan trọng của công tác tuân thủ CEX là xây dựng cầu nối truyền thông thông tin giữa CEX và các cơ quan quản lý, đồng thời điều phối mối quan hệ giữa mô hình kinh doanh của riêng mình và các yêu cầu quản lý. Việc chuyển giao trách nhiệm tuân thủ cho người dùng một cách đơn phương không phải là cách đúng đắn để hoàn thành công việc này. Có lẽ, nếu OKX hy vọng thực sự thiết lập một hệ thống tuân thủ đáng tin cậy trong tương lai, họ nên tìm ra sự cân bằng giữa trải nghiệm của người dùng và sự hợp tác với các cơ quan quản lý, đặc biệt là làm rõ ranh giới của các biện pháp tuân thủ và cung cấp cho người dùng thông tin đầy đủ và bảo vệ trong lưu trữ dữ liệu và lưu ký quỹ.

4. Những gì nhà đầu tư bình thường có thể làm

Đối với nhà đầu tư bình thường, việc hợp tác với KYC, xem xét nguồn tài sản và các hệ thống khác đã trở thành yêu cầu thường xuyên của các sàn giao dịch tập trung. Sau khi hoàn tất xác thực danh tính cơ bản, nhà đầu tư bình thường nên đặc biệt chú ý đến việc chuẩn bị bằng chứng về nguồn tài sản. Ví dụ, biên lai thuế, sao kê ngân hàng, hồ sơ giao dịch, hồ sơ nạp tiền, giấy chứng nhận thu nhập từ công việc, v.v. đều là những phương pháp chứng minh thường được sử dụng trong xác minh tuân thủ. Trong số đó, "biên lai thuế" là một bằng chứng hiệu quả vừa có sự công nhận chính thức vừa có tính đầy đủ về thông tin. Nếu nhà đầu tư đã kê khai và nộp thuế do lợi nhuận từ đầu cơ tiền điện tử, thì bản thân hóa đơn thuế của họ có thể trực tiếp cấu thành một hỗ trợ mạnh mẽ cho nguồn thu nhập hợp pháp.

Điều này cũng dẫn đến một vấn đề quan trọng nhưng thường bị bỏ qua: Lợi nhuận từ đầu cơ tiền điện tử có cần phải chịu thuế không? Câu trả lời là có. Theo các tiêu chuẩn chung được cơ quan thuế ở nhiều quốc gia áp dụng, lợi nhuận từ việc mua bán tài sản tiền điện tử thường được coi là "lợi nhuận vốn" hoặc "thu nhập bất động sản" và phải được khai báo và đánh thuế theo luật định. Tại Hoa Kỳ, vấn đề thuế đối với tiền điện tử đã thu hút sự chú ý của IRS ngay từ năm 2014. Trong những năm gần đây, với sự thịnh vượng của thị trường tiền điện tử Hoa Kỳ, các quy định về thuế của IRS đã liên tục được cải thiện. "Bitcoin Jesus" Roger Ver, Giám đốc điều hành MicroStrategy Michael Saylor và những người nổi tiếng khác trong lĩnh vực tiền điện tử đã bị IRS cáo buộc về các vấn đề thuế và phải đối mặt với khoản tiền phạt lớn hoặc thậm chí là án tù. Ngay cả ở Trung Quốc đại lục, nơi có thái độ cấm đoán đối với tiền điện tử, các cơ quan thuế vẫn theo dõi chặt chẽ thu nhập từ đầu cơ tiền điện tử. Đặc biệt, gần đây, một cư dân ở Chiết Giang đã bị cơ quan thuế yêu cầu trả lại thuế đối với thu nhập USDT của mình, điều này một lần nữa gây ra một số lo ngại trong giới tiền điện tử. Theo xác minh, thu nhập có liên quan của cư dân đại lục này đã được cơ quan thuế phát hiện thông qua CRS (cơ chế trao đổi thông tin tự động cho các tài khoản tài chính). Vào thời điểm đó, có một khoản tiền trong tài khoản của anh ta, đó là lợi nhuận từ việc đầu cơ tiền điện tử của cư dân. Mặc dù việc xác minh của cơ quan thuế không nhằm mục đích cụ thể vào hành vi "đầu cơ tiền điện tử", nhưng khi thu nhập giao dịch chảy ngược về tài khoản ngân hàng, thì tự nhiên nó được đưa vào lĩnh vực giám sát tài chính. Ngoài ra, cần lưu ý rằng vì các tổ chức giao dịch như CEX là bất hợp pháp ở Trung Quốc đại lục, nên cơ quan thuế ở Trung Quốc đại lục không thể lấy được thông tin giao dịch của người dùng trên quy mô lớn từ họ. So với trao đổi tiền tệ, thì nó thiên về việc theo dõi các quỹ tiền tệ hợp pháp hơn.

Đầu cơ tiền điện tử và trốn thuế không phải là hành vi trong "khu vực xám", cũng không phải là vấn đề nhỏ có thể bỏ qua trong một thời gian dài. Các quốc gia lớn trên thế giới từ lâu đã bắt đầu chú ý đến các vấn đề thuế do tài sản tiền điện tử gây ra. Mặc dù thời gian, phương pháp và cường độ hành động của các quốc gia khác nhau là khác nhau, nhưng thực tế là thu nhập từ vòng tròn tiền điện tử cần phải bị đánh thuế. Đối với các nhà đầu tư thông thường, giải pháp tốt nhất để đối mặt với thuế hoặc sự giám sát khác không phải là trốn tránh, mà là chuẩn bị và hợp tác. Các nhà đầu tư có thể cân nhắc việc chủ động lưu giữ hồ sơ giao dịch, hóa đơn tiền tệ hợp pháp vào và ra, dòng vốn và các chứng từ khác nhau trong quá trình kế toán lợi nhuận, để họ có thể có cơ sở và biện hộ rõ ràng trong các cuộc điều tra thuế trong tương lai. Nếu không, một khi họ phải nộp thuế mà không thể truy xuất nguồn gốc tài sản, họ không chỉ phải chịu thêm gánh nặng thuế mà còn phải chịu thêm nhiều tổn thất về tài sản do khó khăn trong việc cung cấp bằng chứng.