Tác giả: Andrew Singer, CoinTelegraph; Người dịch: Baishui, Golden Finance
Layer 2 luôn là một câu chuyện thành công lớn trong lĩnh vực blockchain. Chúng giúp giảm tình trạng tắc nghẽn trên mạng chính Ethereum, giảm phí gas và đảm bảo an ninh.
Nhưng có lẽ họ thành công đến mức thu được rất nhiều hoạt động trên chuỗi và doanh thu phí từ chuỗi mẹ đã tạo ra họ? Ít nhất đó là những gì một số người nghĩ gần đây, gần đây nhất là tại hội nghị blockchain Cornell Tech vào cuối tháng 4.
Trên thực tế, một số người tin rằng Ethereum nên tham lam hơn, hoặc ít nhất là nên nỗ lực hơn để có được nhiều lợi ích hơn, đặc biệt là phí phân loại.
“Những người ở Ethereum Foundation [tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ hệ sinh thái Ethereum] sẽ nói với bạn rằng, ‘Đúng vậy, chúng tôi đã phạm sai lầm khi quá bảo thủ.’ Tôi đã nghe điều đó rất nhiều lần rồi,” ông chủ Bankless David Hoffman phát biểu trong một cuộc thảo luận nhóm tại sự kiện Cornell Tech ở New York vào ngày 25 tháng 4.
Hoffman (bên trái) tham dự hội nghị blockchain Cornell Tech. Nguồn hình ảnh: Andrew Singer
Ngoài ra, Hoffman còn thúc giục Ethereum thực hiện "cuộc chuyển đổi chiến lược", lưu ý rằng bối cảnh tiền điện tử đã thay đổi trong vài năm qua. Ethereum không còn “được hưởng đặc quyền nghiên cứu các dự án… bị đối thủ cạnh tranh khai thác”.
James Beck, giám đốc tăng trưởng tại ENS Labs và là một diễn giả khác tại hội nghị New York, cho biết L2 đang thu hàng triệu đô la phí lệnh giao dịch (đôi khi được gọi là phí phân loại), nhưng doanh thu đó không được chuyển sang Ethereum. Baker lưu ý: "Giá của ETH đã giảm so với các token khác. Chúng ta có thể làm gì để Ethereum mạnh hơn?"
Tóm lại, Ethereum là một lớp xác thực trung lập, nhưng mạng chính Ethereum không được đền bù xứng đáng cho công việc mà nó thực hiện. Các L2 tập trung vì lợi nhuận như Base, Optimism và Arbitrum đang thu phí đặt hàng hậu hĩnh trong khi vẫn đảm bảo tính bảo mật và hoạt động của mạng chính Ethereum với chi phí kinh tế tương đối thấp.
Khối lượng giao dịch L2 tăng đột biến sau khi nâng cấp Dencun
L2 Rollup là một cải tiến gần đây, chỉ xuất hiện vào năm 2023. Mục đích ban đầu là giảm tình trạng tắc nghẽn blockchain và phí gas bằng cách di chuyển quá trình xử lý giao dịch từ blockchain chính (Lớp 1) sang chuỗi độc lập (L2) nằm trên mạng chính. Nhưng xử lý giao dịch chắc chắn là phần có lợi nhuận cao nhất trong việc phân phối doanh thu, đặc biệt nếu người dùng chọn trả phí ưu tiên để đẩy nhanh quá trình xử lý đơn hàng của họ.
Chia sẻ phí hầu như không phải là vấn đề lớn cho đến khi bản nâng cấp Dencun của Ethereum ra mắt vào tháng 3 năm 2024. Bản nâng cấp Dencun đã giới thiệu các giao dịch blob để giúp mở rộng quy mô Lớp 2. Nhà nghiên cứu Tanay Ved của CoinMetrics đã lưu ý trong tuần này rằng các giao dịch Blob làm giảm đáng kể chi phí L2 gửi dữ liệu đến Ethereum, cho phép nó hoạt động hiệu quả hơn.
Kể từ đó, nhu cầu của người dùng L2 đã tăng vọt, đặc biệt là đối với giao dịch Base của Coinbase, được ra mắt trên mạng chính Ethereum vào tháng 8 năm 2023.
Như Ved đã lưu ý trong bài đăng trên blog ngày 8 tháng 4, Base đã kiếm được tổng cộng khoảng 98 triệu đô la doanh thu từ phí giao dịch của người dùng (bao gồm phí cơ sở và phí ưu tiên), "trong khi chỉ trả khoảng 4,9 triệu đô la cho lớp cơ sở Ethereum, vì vậy tổng lợi nhuận của Base kể từ khi nâng cấp Dencun ước tính là 94 triệu đô la."
Ved nói thêm: Động thái này khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu Lớp 2 có phải là lợi ích ròng cho Ethereum hay "chiết xuất".
Phản hồi của Base
Khi được hỏi về phí, người phát ngôn của Base cho biết: "Hiện nay, Base đã trả phí Ethereum cho mọi giao dịch trên nền tảng này. Tất cả các giao dịch đều được thanh toán bằng Ethereum và Base đã trả hơn 20 triệu đô la phí thanh toán bằng Ethereum kể từ khi thành lập." Người phát ngôn cho biết thêm rằng bạn có thể xem các khoản phí này trong mục “Chi phí doanh thu” trong Token Terminal.
Người phát ngôn cho biết: "Nhìn chung, Base giúp việc tham gia chuỗi trở nên dễ dàng hơn thông qua các giao dịch nhanh chóng và rẻ tiền, đồng thời giúp phát triển hệ sinh thái Ethereum bằng cách thu hút nhiều người dùng, nhà phát triển, ứng dụng và tài sản hơn, tất cả đều sử dụng ETH để giao dịch và thúc đẩy nhu cầu."
Tuy nhiên, theo báo cáo tài chính của Base được trích dẫn, trong nhiều tháng (nếu không muốn nói là hầu hết các tháng), tổng phí của Base cao gấp khoảng 10 lần phí giải quyết giao dịch trả cho Ethereum. Ví dụ, vào tháng 4, tháng gần đây nhất, Base đã kiếm được 3,7 triệu đô la tiền phí, nhưng chỉ có 305.000 đô la được trả cho Ethereum dưới dạng phí thanh toán, hay khoảng 8% tổng số.
Tuy nhiên, tình hình có thể không tệ đến vậy. Những người khác cảnh báo rằng ngay cả khi chi phí mất cân bằng ngay bây giờ, tình trạng mất cân bằng này có thể không kéo dài. Các hard fork của Ethereum, chẳng hạn như Pectra, đã ra mắt vào ngày hôm qua (ngày 7 tháng 5) và Fusaka, dự kiến ra mắt vào cuối năm 2025, sẽ làm tăng thông lượng blob. Ved lưu ý rằng: “Điều này có nghĩa là L2 sẽ có thể phát hành nhiều blob hơn, có khả năng làm tăng tổng phí blob trên mạng chính”.
Như thể hiện trong hình bên dưới, Ethereum đã đạt được mục tiêu hiện tại là ba blob trên mỗi khối. Ved nói thêm: “Pectra sẽ tăng con số này lên 6 blob cho mỗi khối, tối đa là 9, tạo không gian cho việc tăng phí khi hoạt động L2 mở rộng.”
Số lượng blob trung bình cho mỗi khối trên Ethereum và tổng phí blob của chúng (tính bằng USD). Nguồn: CoinMetrics
Giải pháp “dựa trên rollup” có phải là câu trả lời không?
Một số nhà nghiên cứu Ethereum, người làm podcast và thậm chí cả nhà phát triển chuỗi L2 có xu hướng coi "dựa trên rollup" là giải pháp lâu dài hơn để giải quyết vấn đề phí và cung cấp bảo mật tốt hơn. Trong trường hợp này, việc sắp xếp giao dịch (tức là sắp xếp) sẽ được thực hiện trên mạng chính, không phải trên chuỗi L2.
Một số nhà nghiên cứu cho biết các máy phân loại được Optimism, Arbitrum One, Base và các công ty khác sử dụng dễ bị tấn công hoặc hỏng hóc hơn vì chúng được tập trung hóa và chỉ có một điểm hỏng duy nhất. Jarrod Ward của Polygon viết:
Nếu bộ phân loại tập trung bị lỗi, thì chức năng cuộn dữ liệu sẽ ngừng hoạt động hoàn toàn. Nó sẽ dừng xử lý các giao dịch từ người dùng trên chuỗi L2 và cũng sẽ dừng gửi hàng loạt dữ liệu trở lại Ethereum.
"Các công cụ phân loại lớp 2 đã trở nên rất tập trung và rất nguy hiểm", Tom Ngo, giám đốc điều hành tại Metis (chuỗi khối lớp 2 của Ethereum), cho biết thêm.
Tháng 6 năm ngoái, blockchain lớp thứ hai Linea của Ethereum đã bị tấn công, gây thiệt hại 2,6 triệu đô la, khiến Ngo và những người khác nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của sự phi tập trung và mối nguy hiểm của các trình tự tập trung.
Năm ngoái, một số dự án L2 dựa trên tổng hợp đã được triển khai. Taiko Alethia là dự án đầu tiên và lớn nhất, ra mắt vào tháng 5 năm 2024. Một năm sau, tổng giá trị được đảm bảo của dự án đạt 148,3 triệu đô la, xếp thứ 14 trong danh sách dự án L2 của L2Beat, nhưng kém xa so với dự án dẫn đầu là Base với 12,06 tỷ đô la.
Xếp hạng các mã thông báo Ethereum Layer 2 theo tổng giá trị được bảo mật. Nguồn: L2Beat
Về tốc độ, Taiko đạt trung bình 20,3 thao tác người dùng mỗi giây (UOPS) vào ngày 7 tháng 5, kém xa so với 86,3 UOPS của Base, nhưng ngang bằng với 21,6 UOPS của Arbitrum One và tốt hơn đáng kể so với 10,3 UOPS của Optimism.
Cải thiện thuế đối với L2?
Một ý tưởng khác trong cộng đồng Ethereum là thêm thuế vào L2. Nhưng Ved cho biết việc làm như vậy có thể gây ra một số hậu quả không mong muốn. Điều này có thể làm giảm tính cạnh tranh của L2. Điều này cũng có thể dẫn đến “rò rỉ hoạt động sang các Lớp 1 cạnh tranh bên ngoài hệ sinh thái Ethereum”. Ved cho biết hoạt động hiện đang chảy về Base có khả năng chảy sang Solana hoặc các Tầng 1 khác.
Cũng có thể có một số vấn đề về triết lý nếu Ethereum thêm thuế vào L2 của nó. Ved chỉ ra:
Thuế có thể trái ngược với triết lý phi tập trung của Ethereum, vốn ưu tiên đánh thuế theo định hướng thị trường hơn là đánh thuế bắt buộc.
Ved giải thích rằng nhìn chung, Ethereum Foundation có vẻ ưu tiên tăng trưởng dài hạn hơn là doanh thu ngắn hạn. Tuy nhiên, các đề xuất như EIP-7762 có thể tạo ra nhiều doanh thu phí hơn cho mạng chính Ethereum bằng cách tăng phí cơ sở blob tối thiểu, đẩy nhanh quá trình phát hiện giá khi nhu cầu tăng đột biến, tạo ra hiệu ứng giống như thuế.
Áp lực xã hội?
Theo Beck của ENS Labs, có thể cần phải có một số áp lực xã hội để Layer-2 tập trung hàng đầu tự nguyện từ bỏ phí phân loại của mình. Các lớp 2 khác như Linea có thể cần phải vào cuộc và đưa ra lập luận cho các lớp 2 tập trung như, "Hãy xem, những rủi ro này tồn tại trong các thiết kế tập trung hơn và bây giờ đã đến lúc chuyển [xử lý đơn hàng] sang Ethereum phi tập trung hơn."
Vì mục đích này, ENS đã tham gia một hội thảo kéo dài ba ngày tại Vương quốc Anh vào tháng 1, có sự tham gia của các nhà nghiên cứu và nhà phát triển hàng đầu từ các tổ chức như Linea, Status, OpenZeppelin, Titan, Spire Labs và Ethereum Foundation. Ưu tiên hàng đầu là làm thế nào để tạo ra cơ sở hạ tầng phi tập trung có khả năng mở rộng cho Namechain của ENS Labs và làm thế nào để tập hợp nhiều nhóm khác nhau trong hệ sinh thái Ethereum để cùng nhau giải quyết các thách thức về khả năng tương tác của các blockchain dựa trên Layer-1 và Rollup.
Beck thừa nhận rằng việc hoàn thành công việc trong một thực thể phẳng (không theo hệ thống phân cấp), đa bên như Ethereum không phải là điều dễ dàng. “Ethereum là một hệ sinh thái phi tập trung. Bạn không thể khiến mọi người đạt được sự đồng thuận cùng một lúc.” Nhưng sự hợp tác như gần đây ở Anh chỉ là sự khởi đầu.
Hoffman, một thành viên tham luận tại hội nghị Cornell Tech, bày tỏ sự tin tưởng rằng Ethereum có thể chuyển đổi và "biến Layer-1 thành Rollup" với tốc độ xử lý tương đương với Layer-2 hiện nay.
Như đã đề cập ở trên, Hoffman đã chỉ trích Ethereum Foundation vì quá khép kín và hàn lâm, nhưng ông thấy một số dấu hiệu cho thấy mọi thứ có thể đang thay đổi, ông viết gần đây rằng:
Việc bổ nhiệm Tomasz Stańczak và Hsiao-Wei Wang làm đồng giám đốc điều hành đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới về trách nhiệm giải trình, định hướng và sự gắn kết nội bộ.
“Tôi cảm thấy lạc quan,” Baker nói thêm. “Ethereum vẫn có nhiều tài sản bị khóa nhất trong DeFi; hầu hết các loại tiền ổn định cũng nằm trên Ethereum. BlackRock có một quỹ được thanh toán trên Ethereum.”
Nói cách khác, Ethereum vẫn có khả năng cung cấp cơ sở hạ tầng cho “mạng lưới các mạng lưới” - một mạng lưới các chuỗi riêng tư và công khai tương tác trơn tru, mà nhiều người hy vọng sẽ là tương lai của công nghệ.
Weatherly
