Tác giả: Lorenzo Makoy; Người dịch: Vernacular Blockchain
Hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi) đang phát triển với tốc độ đáng kinh ngạc. Khi sự đổi mới thúc đẩy các dịch vụ tài chính vượt ra ngoài phạm vi của các trung gian truyền thống, các công ty mới nổi và đã thành danh trên thị trường đang cạnh tranh quyết liệt để thu hút sự chú ý của người dùng, thị phần và sự thống lĩnh về công nghệ. Đồng thời, các cơ quan quản lý trên toàn thế giới đang phải vật lộn để hiểu, đánh giá và cuối cùng là kiểm soát các hệ thống mới nổi này trong khi tránh kìm hãm tiềm năng phá vỡ của chúng.
Bối cảnh cạnh tranh đa dạng và sôi động
DeFi không phải là một lĩnh vực duy nhất mà bao gồm nhiều dịch vụ khác nhau, chẳng hạn như giao thức cho vay, sàn giao dịch phi tập trung (DEX), nền tảng canh tác lợi nhuận, dự án mã hóa tài sản và giao thức bảo hiểm. Mỗi phân khúc đều thu hút một nhóm nhà đổi mới độc đáo và sự cạnh tranh gay gắt thúc đẩy sự cải tiến liên tục, cả sự tiến hóa gia tăng và những đột phá mang tính đột phá.
Các lĩnh vực chính thúc đẩy đổi mới DeFi
Giao thức cho vay: Các nền tảng như Aave, MakerDAO và Compound đã đặt nền móng bằng cách cung cấp các khoản vay thế chấp vượt mức và mô hình lãi suất thay đổi. Tuy nhiên, những người mới tham gia đang khám phá các thiết kế mô-đun, các khoản vay không lãi suất và thậm chí là các phương pháp chấm điểm tín dụng hỗ trợ bởi AI để cải thiện hiệu quả vốn và quản lý rủi ro.
Các nền tảng giao dịch phi tập trung và nhà tạo lập thị trường tự động (AMM): Sự trỗi dậy của các DEX như Uniswap và SushiSwap đã thay đổi cơ bản cách thức giao dịch tài sản. Kiến trúc mở, không cần xin phép của nó khuyến khích thử nghiệm và cạnh tranh nhanh chóng, thúc đẩy ngay cả những công ty lâu năm cũng phải đổi mới cấu trúc thanh khoản và phí.
Mã hóa tài sản và tích hợp trong thế giới thực: Từ bất động sản đến nghệ thuật, mã hóa tài sản đang mở rộng phạm vi của DeFi. Việc tích hợp tài sản vật chất với các giao thức kỹ thuật số buộc các bên tham gia hiện tại phải xem xét lại cơ chế thanh khoản và khả năng hòa nhập thị trường.
Đổi mới mới nổi: Các dự án mới nổi bật nhờ những đề xuất giá trị độc đáo. Ví dụ, một số dự án tích hợp cơ sở hạ tầng vật lý phân tán (như Grass Token) và kết hợp blockchain với Internet vạn vật để tạo ra một hệ sinh thái thích hợp vượt ra ngoài lợi nhuận tài chính truyền thống.
Sự tích hợp công nghệ, ý tưởng và mô hình kinh doanh này không chỉ tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt mà còn thúc đẩy tinh thần hợp tác. Nhiều dự án đang bắt đầu đạt được khả năng tương tác, cho phép "khả năng kết hợp" giữa các giao thức, tức là nhiều giao thức hoạt động cùng nhau để cung cấp các sản phẩm tài chính có tính hiệp lực.
Vai trò của quy định trong DeFi
Đổi mới là cốt lõi của DeFi và quy định đang trở thành lực lượng cân bằng chính của nó. Khung pháp lý cho các nền tảng phi tập trung vẫn còn phân mảnh, trong khi quy định ở nhiều khu vực pháp lý vẫn còn sơ khai. Tính chất hai mặt này mang đến cả thách thức và cơ hội.
Những thách thức do sự không chắc chắn về quy định gây ra
Sự phân mảnh của các tiêu chuẩn toàn cầu: Không giống như khuôn khổ quy định tương đối chuẩn hóa của tài chính truyền thống, DeFi hoạt động trong một hệ sinh thái kỹ thuật số không biên giới. Sự chênh lệch này khiến các dự án không chắc chắn về nghĩa vụ pháp lý của mình và có nguy cơ bị thực thi do thiếu hướng dẫn rõ ràng.
Rủi ro của việc quản lý quá mức: Quản lý quá chặt chẽ có thể vô tình kìm hãm sự đổi mới. Nếu các cơ quan quản lý áp dụng trực tiếp các biện pháp của các tổ chức tài chính truyền thống vào các giao thức phi tập trung mà không xem xét đến các đặc điểm của chúng, các dự án tiềm năng có thể không đạt được mục tiêu đột phá của mình.
Cân bằng giữa bảo vệ người tiêu dùng và đổi mới: Cơ quan quản lý cần tạo ra một môi trường thuận lợi cho tiến bộ công nghệ đồng thời bảo vệ người tiêu dùng khỏi gian lận, lỗi vận hành và rủi ro hệ thống. Sự cân bằng này còn phức tạp hơn nữa do thiếu khuôn khổ KYC (Biết khách hàng của bạn) và AML (Chống rửa tiền) minh bạch cho nhiều dự án DeFi.
Cơ hội tích hợp quy định
Quy định nhúng: Các khái niệm mới nổi cho thấy thiết kế thông minh có thể kết hợp các biện pháp kiểm tra theo quy định trực tiếp vào kiến trúc blockchain. “Quy định nhúng” hình dung việc tích hợp việc thực thi quy tắc vào các công nghệ cơ bản thông qua hợp đồng thông minh, qua đó đạt được sự phân cấp về tài chính và quy định của nó.
Sự rõ ràng về quy định thúc đẩy tăng trưởng: Một khuôn khổ quy định rõ ràng có thể mang lại tính hợp pháp cho ngành DeFi. Khi các nhà đầu tư (đặc biệt là các nhà đầu tư tổ chức) nhìn thấy một khuôn khổ rõ ràng, sự tự tin sẽ tăng lên, có khả năng thu hút thêm vốn vào hệ sinh thái.
Phương pháp tiếp cận hợp tác: Tương lai của DeFi có thể phụ thuộc vào sự hợp tác chặt chẽ giữa những người đổi mới và cơ quan quản lý. Bằng cách thiết lập các tiêu chuẩn ngành và giao thức tự điều chỉnh, các dự án DeFi có thể chủ động đặt ra các chuẩn mực và giải quyết các vấn đề về quy định ngay từ đầu. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của người dùng mà còn mở đường cho sự tăng trưởng bền vững.
Giao thoa giữa cạnh tranh và quy định
Cạnh tranh gay gắt và bối cảnh quy định đang thay đổi đang xác định lại trọng tâm chiến lược của các dự án DeFi. Một mặt, sự cạnh tranh đang thúc đẩy các nhà phát triển đổi mới với tốc độ đáng kinh ngạc, tạo ra các hệ thống phức tạp thách thức ranh giới của tài chính truyền thống. Mặt khác, các yêu cầu về tuân thủ đòi hỏi tính minh bạch, bảo mật và trách nhiệm cao hơn, có thể làm chậm sự gián đoạn nhưng cũng bảo vệ người dùng khỏi sự biến động của thị trường và khả năng gian lận.
Sự cân bằng của các nền tảng DeFi
Đổi mới và tuân thủ: Các dự án phải đảm bảo các biện pháp quản lý được tích hợp liền mạch vào hoạt động trong khi vẫn duy trì được những lợi thế đổi mới của chúng. Sự cân bằng đó rất quan trọng — quá cứng nhắc có thể kìm hãm sự đổi mới, trong khi quá dễ dãi có thể gây ra sự giám sát pháp lý và làm suy yếu lòng tin của người tiêu dùng.
Sự khác biệt trên thị trường: Trong một thị trường ngày càng đông đúc, việc tích hợp công nghệ độc đáo (như sử dụng AI để đánh giá rủi ro) hoặc các mô hình kinh doanh mới lạ (như mô hình kết hợp giữa DeFi và tài chính truyền thống) sẽ trở thành điểm khác biệt của các nền tảng thành công.
Chiến lược quản lý rủi ro: Các giao thức kiểm soát rủi ro mạnh mẽ, có khả năng thích ứng và mở rộng quy mô sẽ là chìa khóa. Khi các nền tảng nỗ lực cân bằng giữa đổi mới và tuân thủ, các chiến lược như giám sát dữ liệu theo thời gian thực, kiểm toán thường xuyên và mô hình quản trị do cộng đồng thúc đẩy có thể sẽ trở nên quan trọng hơn.
Sự căng thẳng năng động giữa cạnh tranh và giám sát theo quy định này không phải là trở ngại mà là thử thách để xây dựng một hệ thống tài chính kiên cường hơn.
Nhìn về phía trước: Bản thiết kế tương lai của DeFi
Tương lai của tài chính phi tập trung phụ thuộc vào khả năng thiết lập khuôn khổ pháp lý toàn diện và thích ứng trong khi ứng phó với áp lực cạnh tranh. Khi thị trường ngày càng trở nên đông đúc, các nền tảng đổi mới xuất hiện và các cơ quan quản lý bắt kịp với thực tế công nghệ, các xu hướng sau đây dự kiến sẽ định hình sự phát triển trong tương lai:
Môi trường quản lý được phối hợp chặt chẽ hơn: Những nỗ lực phối hợp quản lý toàn cầu có khả năng làm giảm sự không chắc chắn và thúc đẩy hợp tác và đầu tư xuyên biên giới. Sự phát triển này có thể thu hút cả những người đam mê bán lẻ và các tổ chức lớn, thúc đẩy sự tích hợp chính thống của DeFi.
Sự trỗi dậy của thế hệ nền tảng tiếp theo: Các nền tảng thành công sẽ là những nền tảng đổi mới mà không ảnh hưởng đến việc tuân thủ. Chúng ta có thể thấy một mô hình thế hệ tiếp theo, trong đó “quy định nhúng” trở thành chuẩn mực, tự động tuân thủ và tăng cường bảo vệ người dùng.
Khả năng tương tác và cộng tác được nâng cao: Tinh thần cạnh tranh của DeFi dự kiến sẽ thúc đẩy khả năng tương tác lớn hơn giữa các giao thức. Bằng cách kết hợp thế mạnh và hình thành liên minh, các nền tảng có thể giảm thiểu rủi ro và tạo ra hệ sinh thái dịch vụ tài chính toàn diện hơn.
Khi ngành công nghiệp phát triển, sự tương tác giữa cạnh tranh thị trường và sự thích ứng của quy định sẽ không chỉ quyết định tính khả thi của từng dự án mà còn quyết định cả quỹ đạo chung của tài chính phi tập trung. Sự kết hợp giữa ý tưởng, năng lực kỹ thuật và tầm nhìn xa về mặt lập pháp đang đặt nền móng cho một mô hình tài chính mới - mô hình hứa hẹn tính minh bạch, hòa nhập và khả năng phục hồi.
Tương lai sẽ đi về đâu?
Trong câu chuyện đang diễn ra này, mọi bên tham gia – từ nhà phát triển đến cơ quan quản lý, từ người áp dụng sớm đến nhà đầu tư lão luyện – đều đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của ngành tài chính. Con đường này có thể đầy thử thách và rủi ro, nhưng cũng đầy cơ hội cho những ai có thể tìm được sự cân bằng giữa sự đột phá mang tính đổi mới và sự thận trọng trong quy định.
Khi bạn nghĩ về chương tiếp theo trong quá trình phát triển thú vị này, hãy cân nhắc xem những thay đổi về cạnh tranh và quy định có thể tác động như thế nào đến các dự án mà bạn theo dõi hoặc đầu tư. Liệu quy định nhúng có phải là yếu tố thay đổi cuộc chơi không? Những biện pháp hợp tác nào có thể trở thành tiêu chuẩn của ngành? Đây là những câu hỏi chính sẽ đưa DeFi tiến vào kỷ nguyên tiếp theo—khi mọi token, mọi hợp đồng thông minh và mọi điều chỉnh về quy định đều có thể xác định lại ranh giới về bản chất của tài chính.
Joy
Alex
Anais
Brian
Weiliang
Miyuki