Bitcoin là một thế giới riêng biệt, nhưng nó không như những gì bạn nghĩ

Tác giả: Wilbur Fernandes, Biên dịch: Shaw Jinse Finance

Hãy xem hình ảnh trên. Nó hé lộ điều gì đó đã hoàn toàn thay đổi quan điểm của tôi về tiền bạc, đầu tư và tương lai. Trong một thời gian dài, tôi nghĩ Bitcoin chỉ là một loại "tiền điện tử" khác—giống như hàng ngàn loại bạn thấy trên các ứng dụng như Coinbase hay Binance. Ôi trời, tôi đã sai.

Khi bạn mới bắt đầu, không ai nói với bạn điều này: Bitcoin và "tiền điện tử" không phải là một. Thực tế, chúng hoàn toàn trái ngược nhau. Tôi đã mất quá nhiều thời gian để hiểu ra điều này, và tôi thực sự ước gì ai đó đã giải thích cho tôi sớm hơn. Vậy nên, hãy để tôi giải thích một cách đơn giản, dễ hiểu. Lời nói dối lớn nhất trong ngành tài chính hiện nay Khi hầu hết mọi người nghe đến từ "tiền điện tử", họ có xu hướng gộp tất cả lại với nhau. Bitcoin, Ethereum, Dogecoin, Shiba Inucoin—tất cả chúng dường như là những biến thể khác nhau của cùng một loại tiền kỹ thuật số, phải không? Và đó chính xác là điều mà ngành công nghiệp tiền điện tử muốn bạn nghĩ. Nhưng sự thật là: Bitcoin đang cố gắng thay thế hệ thống tiền tệ hiện tại đầy khiếm khuyết của chúng ta. Còn những thứ khác? Chúng chỉ là những công ty đang cố gắng kiếm lợi từ hệ thống hiện tại đầy khiếm khuyết của chúng ta. Hãy nghĩ theo cách này. Hãy tưởng tượng hệ thống tài chính hiện tại của chúng ta là một con thuyền bị rò rỉ. Hầu hết các dự án tiền điện tử giống như việc cố gắng bán cho bạn một chiếc xô tốt hơn để múc nước, một chiếc máy bơm sang trọng hơn, hoặc những đồ trang trí thuyền đắt tiền hơn. Còn Bitcoin? Bitcoin đang xây dựng cho bạn một con tàu hoàn toàn mới, kín nước. Tại sao hầu hết mọi thứ được gọi là "tiền điện tử" chỉ là một con sói đội lốt cừu? Hãy để tôi kể cho bạn nghe một điều đã khiến tôi bị sốc khi lần đầu tiên biết về nó. Ngoại trừ Bitcoin, hầu hết các loại tiền điện tử lớn đều hoạt động giống hệt như các công ty thông thường. Họ có CEO, đội ngũ tiếp thị, trụ sở chính và hội đồng quản trị, những người quyết định khoản đầu tư của bạn sẽ đi về đâu. Lấy Ethereum làm ví dụ. Nó được điều hành bởi Ethereum Foundation, và người sáng lập Vitalik Buterin thường xuyên công bố định hướng của Ethereum. Khi họ chuyển từ hệ thống này sang hệ thống khác (từ bằng chứng công việc sang bằng chứng cổ phần), không phải vì người dùng đã bỏ phiếu mà là vì ban lãnh đạo Ethereum quyết định rằng đó là điều tốt nhất cho doanh nghiệp. Cardano cũng vậy, do nhà sáng lập Charles Hoskinson dẫn dắt. Solana được điều hành bởi Solana Foundation. Đây không phải là các mạng lưới phi tập trung; chúng là các công ty công nghệ phát hành token thay vì chứng chỉ cổ phiếu. Đây là lý do tại sao rất nhiều người mất tiền trong các vụ "lừa đảo" tiền điện tử. Khi bạn mua những token này, thực chất bạn đang mua cổ phần của một công ty không có nghĩa vụ pháp lý phải làm bất cứ điều gì cho bạn. Những người sáng lập có thể đưa ra quyết định có lợi cho họ, thay đổi định hướng kinh doanh, hoặc thậm chí từ bỏ hoàn toàn dự án. Bạn còn nhớ khi Facebook đổi tên thành Meta không? Hãy tưởng tượng nếu Mark Zuckerberg quyết định thay đổi hoàn toàn và cổ phiếu Facebook của bạn trở nên vô giá trị. Tình huống này thực sự rất phổ biến với các dự án tiền điện tử. "Phi tập trung" thực sự có nghĩa là gì (hầu hết các loại tiền điện tử đều không phải vậy)? Đây là một câu hỏi khác đã làm tôi bối rối trong một thời gian dài. Mọi dự án tiền điện tử đều tuyên bố là "phi tập trung", nhưng điều đó thực sự có nghĩa là gì? Hầu hết các công ty tiền điện tử tin rằng phi tập trung có nghĩa là lưu trữ các bản sao của cơ sở dữ liệu trên máy tính của đối tác, chứ không chỉ của riêng họ. Nó giống như một nhóm bạn để lại bản sao luật chơi ở nhà nhau và gọi đó là "phi tập trung" vì không ai có một bản sao nào. Nhưng đó không phải là phi tập trung thực sự; nó chỉ là một công ty có hệ thống sao lưu tốt. Phi tập trung thực sự có nghĩa là bất kỳ ai trên thế giới đều có thể tham gia mà không cần sự cho phép của bất kỳ ai. Với Bitcoin, bạn có thể tải xuống phần mềm và bắt đầu tham gia vào mạng lưới ngay lập tức, và không ai có thể ngăn cản bạn. Bạn không cần sự chấp thuận từ quỹ, không cần đáp ứng các yêu cầu về tài sản, và không cần sự cho phép của bất kỳ ai. Giống như hầu hết các loại tiền điện tử khác? Chúc may mắn. Để xác thực các giao dịch trên Ethereum, bạn cần khoảng 50.000 đến 100.000 đô la ETH. Con số này loại trừ trực tiếp 99% dân số thế giới. Những người có thể tham gia chủ yếu là các tổ chức và cá nhân giàu có - những người đang kiểm soát hệ thống tài chính hiện tại của chúng ta. Bitcoin: Một kẻ nổi loạn đích thực và có ý nghĩa Bitcoin thì khác. Rất khác. Khi một người nào đó sử dụng cái tên Satoshi Nakamoto tạo ra Bitcoin, họ không cố gắng thành lập công ty hay làm giàu. Họ đang cố gắng giải quyết một vấn đề đã tồn tại hàng thiên niên kỷ: Làm thế nào để tạo ra một loại tiền tệ không bị chính phủ và ngân hàng kiểm soát hoặc thao túng? Đây là điều làm nên sự đặc biệt của Bitcoin: Nguồn cung cố định: Sẽ luôn chỉ có 21 triệu Bitcoin. Không công ty nào có thể in thêm Bitcoin để duy trì hoạt động. Không chính phủ nào có thể phát hành thêm Bitcoin để thanh toán hóa đơn. Không CEO nào có thể làm loãng Bitcoin của bạn bằng cách phát hành thêm. Về mặt toán học, điều đó là không thể. Khả năng truy cập: Bạn có thể bảo mật mạng lưới Bitcoin bằng phần cứng rẻ hơn điện thoại thông minh. Bạn có thể gửi Bitcoin cho bất kỳ ai trên thế giới mà không cần sự cho phép của bất kỳ ngân hàng hay chính phủ nào. Bạn có thể lưu trữ Bitcoin mà không cần tin tưởng bất kỳ công ty nào.

Không ai kiểm soát: Bitcoin không có CEO, không có trụ sở công ty và không có hội đồng quản trị. Người sáng lập đã biến mất hơn một thập kỷ trước, để Bitcoin tự vận hành. Việc thay đổi Bitcoin đòi hỏi sự đồng ý của người dùng toàn cầu—một quá trình khó khăn đến mức Bitcoin vẫn duy trì sự ổn định đáng kinh ngạc trong hơn 14 năm.

Thực tế an toàn: Bitcoin sử dụng một cơ chế gọi là "bằng chứng công việc", nghĩa là tính bảo mật của mạng lưới được đảm bảo bằng cách máy tính giải các bài toán tiêu thụ điện năng thực tế. Đây không chỉ là lập trình thông minh; mà là vật lý. Để tấn công Bitcoin, bạn cần tiêu thụ nhiều điện năng hơn mức bạn thu được từ cuộc tấn công.

Tại sao Bitcoin tiêu thụ nhiều năng lượng đến vậy (và tại sao điều đó thực sự có lợi)

Bạn có thể đã nghe nói rằng Bitcoin "lãng phí" rất nhiều năng lượng. Tôi cũng từng nghĩ vậy, cho đến khi có người giải thích năng lượng đó thực sự có tác dụng gì. Bitcoin không tiêu thụ năng lượng để tăng tốc thanh toán. Nó sử dụng năng lượng để tạo ra sự thật tuyệt đối trong thế giới kỹ thuật số. Cứ mỗi 10 phút, các máy tính trên khắp thế giới lại cạnh tranh để viết nên trang tiếp theo trong lịch sử Bitcoin. Người chiến thắng phải chứng minh họ đã hoàn thành một nỗ lực tính toán khổng lồ, và một khi họ làm được, trang đó sẽ trở thành vĩnh viễn và không thể thay đổi. Đây là một cuộc cách mạng. Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, chúng ta có cách tạo ra các bản ghi kỹ thuật số không thể bị thay đổi, xóa hoặc thao túng bởi bất kỳ cơ quan nào. Khi bạn nhận được Bitcoin, bạn có thể chắc chắn 100% rằng những đồng tiền đó là thật và giao dịch không bao giờ có thể bị đảo ngược. Hãy so sánh điều này với các loại tiền điện tử khác, nơi một nhóm nhỏ những người xác thực giàu có có thể phối hợp để thay đổi hồ sơ giao dịch. Hoặc so sánh với tài khoản ngân hàng của bạn, nơi ngân hàng có thể đóng băng tiền của bạn, đảo ngược giao dịch hoặc thậm chí đóng hoàn toàn tài khoản của bạn.

Mức tiêu thụ năng lượng của Bitcoin không hề lãng phí; đó là chi phí xây dựng hệ thống tiền tệ an toàn và đáng tin cậy nhất từng được tạo ra.

Vấn đề mở rộng quy mô: Tại sao chiến thắng chậm mà chắc

Một lời chỉ trích khác mà bạn sẽ nghe về Bitcoin là nó "chậm". Bitcoin xử lý khoảng bảy giao dịch mỗi giây, trong khi các loại tiền điện tử mới hơn tuyên bố có thể xử lý hàng nghìn giao dịch.

Nhưng vấn đề ở đây là—lớp nền tảng của Bitcoin được thiết kế giống như nền móng của một ngôi nhà. Nền móng cần phải vững chắc, chứ không phải nhanh chóng. Mọi giao dịch Bitcoin đều là cuối cùng, giống như việc chuyển vàng miếng giữa các kho tiền ngân hàng. Nó được cho là an toàn và vĩnh viễn, chứ không phải nhanh chóng và tiện lợi.

Đối với các giao dịch hàng ngày, Bitcoin có các giải pháp như Lightning Network, cho phép thanh toán Bitcoin tức thì. Nó giống như có một nền móng vững chắc (mạng chính Bitcoin) với một phòng nhanh chóng và tiện lợi được xây dựng bên trên (Mạng Lightning). Các loại tiền điện tử khác đã cố gắng làm cho cơ sở hạ tầng của họ nhanh hơn, nhưng điều này luôn đi kèm với sự đánh đổi. Solana có thể xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi giây, nhưng mạng của nó đã bị sập nhiều lần - điều mà Bitcoin chưa từng gặp phải. Bạn muốn có một cơ sở hạ tầng vững chắc đòi hỏi bạn phải xây dựng thêm tầng để thuận tiện, hay một cơ sở hạ tầng nhanh hơn nhưng có thể sụp đổ hoàn toàn? Tại sao các chính phủ đối xử khác nhau với Bitcoin Đây là một hiện tượng thú vị giúp tôi hiểu được sự khác biệt giữa Bitcoin và các loại tiền điện tử khác: hãy xem cách các chính phủ trên khắp thế giới quản lý chúng. Hầu hết các dự án tiền điện tử được quản lý như các tập đoàn vì chúng là các tập đoàn. Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) có thể có hành động chống lại Ethereum Foundation, triệu tập các giám đốc điều hành của Cardano hoặc đóng cửa nhóm phát triển của Solana. Các dự án này có văn phòng, nhân viên và người ra quyết định, và họ có thể phải chịu trách nhiệm.

Bitcoin? Không có công ty Bitcoin nào để quản lý. Không có CEO nào để bắt giữ. Không có trụ sở nào để đóng cửa.Bitcoin chỉ là phần mềm chạy trên máy tính trên toàn thế giới, giống như email hay internet vậy.

Đó là lý do tại sao ngay cả những nhà quản lý hoài nghi về Bitcoin cũng thừa nhận tính độc đáo của nó. Họ gọi nó là "vàng kỹ thuật số" hoặc "hàng hóa", chứ không phải là chứng khoán do một công ty phát hành. Một số quốc gia thậm chí đã hợp pháp hóa Bitcoin, điều mà họ sẽ không bao giờ làm với token của một công ty tiền điện tử.

Vấn đề mà Bitcoin thực sự giải quyết (và tại sao nó lại quan trọng)

Càng tìm hiểu về Bitcoin, tôi càng nhận ra rằng nó không cố gắng trở thành một ứng dụng thanh toán tốt hơn hay một cách chuyển tiền nhanh hơn.

Bitcoin đang cố gắng giải quyết vấn đề của chính đồng tiền.

Hãy nghĩ mà xem—khi chúng ta nhìn lại hệ thống tiền tệ hiện tại, nó khá kỳ lạ. Chính phủ có thể in tiền không giới hạn, điều này làm mất giá tiền tiết kiệm của bạn theo thời gian. Ngân hàng có thể đóng băng tài khoản của bạn, đảo ngược các giao dịch của bạn hoặc ngăn bạn gửi tiền cho một số người hoặc địa điểm nhất định. Các tổ chức tài chính có thể loại trừ toàn bộ các nhóm khỏi hệ thống ngân hàng. Trong phần lớn lịch sử loài người, con người đã sử dụng các loại tiền tệ không bị chính quyền kiểm soát—chẳng hạn như vàng, bạc hoặc các hàng hóa khan hiếm khác. Nhưng những loại tiền vật chất này có những hạn chế. Chúng khó vận chuyển, không thể chia nhỏ và dễ bị đánh cắp. Bitcoin kết hợp những phẩm chất tốt nhất của tiền tệ truyền thống (sự khan hiếm và độc lập với chính quyền) với những lợi thế của công nghệ kỹ thuật số (chuyển khoản toàn cầu tức thì và khả năng chia nhỏ hoàn hảo). Nó giống như sở hữu vàng kỹ thuật số có thể được gửi ngay lập tức cho bất kỳ ai trên thế giới. Hiệu ứng mạng: Tại sao Bitcoin vẫn tiếp tục chiến thắng Khi tôi đào sâu hơn vào không gian này, tôi đã khám phá ra một điều. Mặc dù hàng nghìn loại tiền điện tử thay thế được tạo ra mỗi năm, Bitcoin vẫn tiếp tục phát triển. Nó có nhiều người dùng nhất, bảo mật mạnh nhất, được chấp nhận rộng rãi nhất và có nhiều ứng dụng thực tế nhất. Về mặt lịch sử, điều này có lý. Mọi người có xu hướng chọn hình thức tiền tệ tốt nhất tại thời điểm đó. Vàng đã thống trị hàng ngàn năm không phải vì chính phủ ép buộc, mà đơn giản là vì nó vượt trội hơn các loại tiền tệ khác. Trong thế giới kỹ thuật số, Bitcoin cũng đi theo mô hình tương tự. Ngay cả khi các dự án tiền điện tử mới tuyên bố nhanh hơn, rẻ hơn hoặc tiên tiến hơn, mọi người vẫn chọn Bitcoin để tiết kiệm dài hạn và tận dụng tiện ích tiền tệ thực sự. Khi các tổ chức, chính phủ và tập đoàn lớn tham gia vào lĩnh vực tiền điện tử, trọng tâm cuối cùng của họ sẽ chuyển sang Bitcoin. Họ có thể giao dịch các token khác để đầu cơ, nhưng khi nói đến việc lưu trữ khối tài sản đáng kể dưới dạng kỹ thuật số, họ chọn Bitcoin. Lựa chọn đúng đắn cho tương lai của bạn Hiểu được tất cả những điều này đã hoàn toàn thay đổi quan điểm của tôi. Tôi không còn coi tiền điện tử là một kế hoạch làm giàu nhanh chóng hay một cách để giao dịch những đồng tiền nóng mới nhất. Tôi hiểu rằng Bitcoin có thể là cải tiến tiền tệ quan trọng nhất trong hàng trăm năm. Ngành công nghiệp tiền điện tử đã chi hàng tỷ đô la cho tiếp thị, hợp tác và quảng cáo rầm rộ, cố gắng thuyết phục mọi người rằng token của họ đại diện cho tương lai. Nhưng tương lai của tiền tệ không nằm ở sự phức tạp, các tính năng hào nhoáng hay những đổi mới công nghệ mới nhất, mà nằm ở việc quay trở lại với các nguyên tắc tiền tệ vững chắc đã được chứng minh là hiệu quả trong hàng ngàn năm, được cải thiện nhờ công nghệ hiện đại. Mỗi xu bạn bỏ ra để theo đuổi xu hướng tiền điện tử mới nhất chính là một xu bạn có thể dùng để mua loại tiền có lẽ là tốt nhất mà thế giới từng thấy. Mỗi giờ bạn dành ra để nghiên cứu nên mua altcoin nào tiếp theo chính là một giờ bạn có thể dành ra để tìm hiểu về cuộc cách mạng tiền tệ đang diễn ra. Tôi không cố gắng thuyết phục hay rao giảng, mà chỉ đơn giản chia sẻ suy nghĩ của mình vì tôi ước gì ai đó đã giải thích những khái niệm này cho tôi khi tôi mới bắt đầu. Việc hiểu được sự khác biệt giữa Bitcoin và tiền điện tử đã hoàn toàn thay đổi chiến lược tài chính của tôi và giúp tôi tự tin hơn vào các quyết định của mình.

Hình ảnh ở đầu bài viết này thể hiện một lựa chọn mà tất cả chúng ta đều phải đưa ra. Chúng ta có thể chấp nhận quan niệm rằng mọi thứ kỹ thuật số và tiền tệ hóa về cơ bản đều giống nhau, hoặc chúng ta có thể dành thời gian để tìm hiểu những gì thực sự đang diễn ra trong thế giới tiền tệ và công nghệ.

Dù bạn quyết định thế nào, hãy đảm bảo rằng bạn đang đưa ra lựa chọn sáng suốt, không chạy theo đám đông hay tin vào những chiêu trò tiếp thị thổi phồng. Tương lai tài chính của bạn có thể phụ thuộc vào điều đó.